Her şeyin üstünüze geldiğini hissediyor ve hatta fiziki sağlığınızın da bozulduğunu fark ediyorsanız, stres seviyenizi kontrol edemeyecek noktaya geldiniz demektir. Çünkü stres genellikle kontrol edilemeyecek düzeye geldiğinde kendini belli eder.
Stres nedir?
Stres kişide gerilim yaratan her şeye verilen addır. Tehditler, tehlikeler ve engellenmeler insan vücudunda stres olarak karşımıza çıkar. Kişinin stres kanalıyla harekete geçmesi, dürtülerini devreye sokması ve öğrenmeyi gerçekleştirmesi mümkündür.
Stres hem gerekli hem de fazla olduğunda kişi için zararlı olabilir. Fiziki, sosyal ve psikolojik faktörler nedeniyle insanın engellenmesi ve sınırlarının zorlanmasıyla vücut alarm konumuna geçer. Bunun sonucunda vücutta savaş ya da kaç etkisi ortaya çıkar.
Stres de bunun bir sonucudur. Kişiyi yeniden uyum için bir çabaya doğru götürür. Bu çabaya da direnç denir. Stres bu direnç kanalıyla hem vücutta hem de zihinde yansımalar yaparak bizi etkiler
Her insanın stres seviyesi farklıdır, bu nedenle hangi aşamada kontrol edilemez hale geldiği her insanda farklılık gösterir. Kimi insanlar ölüm, ayrılık gibi durumlarda bile sakin kalabilirken, kimi insanlar için kısa süre gecikmiş borç bile ciddi bir mesele olabilir.
Her kişinin stres seviyesi farklı olsa da stresin belirtileri genellikle benzerlik gösterir. Bunlar fiziksel ve psikolojik olarak ikiye ayrılır.
Stresin psikolojik belirtileri
- Dengesiz ruh hali
- Depresyon
- Huzursuzluk
- Uyku bozukluğu
- Zihinsel performans eksikliği
- Konsantrasyon güçlüğü
- Unutkanlık
Stresin fiziksel belirtileri
- Mide ekşimesi
- İştahın azalması ya da fazla yemek yeme
- Değişken bağırsak alışkanlığı, ishal ya da kabızlık nöbetleri
- Nefes alıp verme sorunları
- Astım
- Çarpıntı
- Migren
- Terleme
Bu belirtilerin bir veya birden fazlası sizde bulunuyorsa öncelikli olarak hayatınızdaki stres faktörlerini ortadan kaldırmanız gerekir.
Bazı hallerde ise o stres faktöründen kaçmak mümkün değildir. İşte bu aşamada, bunun etkilerini en aşağı düzeye çekmek tek başına mümkün olmayabilir. Bu durumda alacağınız profesyonel destek sizi en doğru şekilde yönledirir.
Stresle birlikte gelecek depresyon hali, durumun daha içinden çıkılmaz bir hâl almasına yol açacağından, ileriki stresin etkilerini azaltmak daha zor olur. Tedbirin baştan alınması hem fiziki hem de ruhsal sağlığınızı olumlu yönde etkiler.
Stresten kurtulmak mümkün mü?
Strese herkes kişilik yapısına ve özelliklerine göre farklı tepki verebilir. Geri çekilme, depresyon, kaygı, korku, donup kalma gibi tepkiler verilebilir. Strese verilen tepkiler pozitif ya da negatif olur. Eğer bebek sahibi olmak, terfi etmek gibi bir stres yaşıyorsak bu olumludur.
Bu başarıya yardımcı olur. Bizi hızımızdan alıkoyan stres ise negatiftir. Stresten tamamen kurtulmak yerine negatif stresi pozitif strese dönüştürmek gerekir. Bu dönüştürme sürecinde kişinin hedeflerini iyi planlaması gerekir.
Sürekli hale gelen stres uzun vadede ne tür problemlere yol açar?
Stres sürekli hale geldiyse kişi zihinsel, psikolojik ve bedensel olarak yıpranmaya başlar. Öncelikle iştah ve uyku bozulur. Stres istek kaybına ve dikkat dağınıklığına neden olabilir. Konsantrasyon ve motivasyon kaybı da oluşur.
Hata ve sakarlıklar oluşur. Kişinin kronik hale gelen hastalıklarının temelinde de uzayan stresler yer alır. Eğer stres büyük bir yayılım içindeyse bu durumda hastalığa da meydana gelir. Kalp, şeker, tansiyon gibi hastalıkların temelinde stres yer alır.
Stresin yalnızca olumsuz etkileri mi var?
Stresin sadece olumsuz etkisi yoktur. Stres öğrenme sürecinde mutlaka gereklidir. Eğer biraz stres olmazsa harekete geçme konusunda zorlanma ve sıkıntı yaşanabilir. Stresin optimum düzeyde varlığı hem öğrenmeyi hem de faydalı davranış geliştirmeyi, keşfetmek için daha fazla uğraşmayı sağlar.
İyilik halinin korunması için, sağlığın stabil devamı ve yeni uğraşlar edinebilmek için stres gereklidir. Bu kişiye göre değişir. Optimum düzeyi budur demek doğru olmaz. Pozitif stres denen başarıya götüren strestir. Enerjinizi aşağı çeken olumsuz etkiler de stres olabilir.
Günlük yaşam içerisinde stres ile nasıl başa çıkabilirsiniz?
Eğer yüksek dozda değilse, günlük hayatta yaşanan stresin zorluklarla başa çıkmak için gereken gücü, uyanıklığı ve enerjiyi sağladığı biliniyor. Ancak kronik hale gelen fazla miktarda olan stres hem psikolojik yorgunluğa hem de verimin düşmesine neden oluyor.
Bedensel ve ruhsal sağlığı korumak için günlük hayatta yaşanılan stresi azaltmak mümkün. Peki, stresin hayatımızı etkilediğini nasıl anlayabiliriz? İşte stresin bazı belirtileri:
- Uyku bozuklukları
- Baş ağrısı
- Mide rahatsızlıkları
- Odaklanma sorunları
- Huzursuzluk
- Çarpıntı
- Sırt ve omuz ağrıları
Stres faktörlerini bulun
Stres ile başa çıkmanın ilk adımı, stres faktörlerini belirlemekten geçiyor. Bunun ikinci aşaması ise stres faktörlerinin hangilerinin ortadan kaldırılabileceğini veya etkilerinin hafifletilebileceğini belirlemek.
İletişiminizi güçlendirin!
Günlük yaşam içinde çevremizle iyi iletişim kuramamak stresin artmasına neden oluyor. Bu nedenle çevremizle iletişim kurarken daha açık, anlaşılır ve samimi bir dil kullanmak gerekiyor. Sadece kendimizi anlatmanın dışında, karşımızdakini anlamaya çalışmak da iletişimin önemli bir parçası.
Kendinize hedefler koyun
Günlük hayat içinde karşımıza çıkan olaylara olumlu yönden yaklaşmak ve kişisel hedefimizi belirlemek de stresi azaltan etkenlerden. Hedeflerinize ulaşma gayesi konuya odaklanma gücünüzü artıracak ve bu sayede birey olarak üzerinize düşen görevi en iyi şekilde yapmaya çalışacaksınız.
Zamanı iyi değerlendirin!
Yapacağınız işleri gözünüzde çok büyütmeyin. Önemli olan elinizdeki zamanı doğru değerlendirmeniz, ortaya sonuçlanmış ve dikkate değer işler çıkarmanız.
Uzun süredir iş hayatının içinde olan insanlar bile zamanlarını değerlendirmekte güçlük çekiyor. Ancak yüksek mevkilerdeki profesyonellere baktığımızda onların bu işi hayli iyi becerdiği ortada.
Zamanı iyi değerlendirmek istiyorsanız şunları asla unutmayın:
- Yapılacak listesi hazırlayın
- Yapılacak işler listesinde önceliğiniz acil işler olsun
- Zor işleri basamaklara ayırın ve bölümler halinde halledin
- Zamanı planlarken gerçekçi olun
- Gerektiğinde yardım istemeyi bilin
- Bir sorun ile karşılaştığınızda tek bir çözüme bağlı kalmayın, diğer seçenekleri gözden geçirin
Stresi azaltmanın en önemli aşamalarından biri stres faktörlerini belirlemekten geçiyor. Eğer sizi strese sokan şeyleri bilirseniz bunlarla karşılaştığınızda hazırlıklı olur, paniğe kapılmaz ve yapmanız gerekenleri daha sakin kafayla halledebilirsiniz. Bu da hatasız sonucu beraberinde getirir.